Kweek je eigen aardappels: Van pootgoed tot perfect frietje

Van de Andes naar de Hollandse akker

De aardappel (Solanum tuberosum) komt oorspronkelijk uit Zuid-Amerika, met name uit de hooglanden van Peru en Bolivia. Daar groeiden de eerste wilde varianten, kleine, knoestige knolletjes die door de Inca’s al werden gegeten. Zij wisten het allang: deze voedzame knol gaf kracht en kon lang bewaard worden.

Pas in de 16e eeuw maakten de Europeanen kennis met de aardappel, dankzij ontdekkingsreizigers zoals de Spanjaarden. Eerst werd hij met argwaan bekeken – hij hoorde immers bij de nachtschadefamilie, net als giftige planten zoals de wolfskers. Maar na verloop van tijd werd de aardappel steeds populairder. In Nederland en België duurde het nog tot de 18e eeuw voordat de boeren de knol echt gingen verbouwen. Sindsdien is hij niet meer weg te denken uit onze eetcultuur.

Bekende variëteiten en hun eigenschappen

Aardappels heb je in alle soorten en maten. Sommige zijn kruimig, andere vastkokend, en weer andere perfect voor friet. Een paar bekende variëteiten:

• Bintje – De klassieker uit Friesland, in 1905 gekweekt door meesterkweker Kornelis Lieuwes de Vries. Perfect voor friet en puree, omdat hij zo mooi kruimig is.

• Charlotte – Een vastkokende aardappel met een mooie gele schil. Heerlijk in salades of als krieltje.

• Doré – Een vroege aardappel met een dunne schil en volle smaak. Fijn voor koken en bakken.

• Agria – Veel gebruikt voor friet en chips. Stevige structuur en lichtgele kleur.

• Eigenheimer – Een echte oudhollandse, met een losse, bloemige structuur. Ideaal voor stamppotten.

Zelf aardappels kweken

Wie eenmaal zelf aardappels heeft geoogst, weet hoe bijzonder het is om die knollen onder de grond te zien groeien. Het kweken is niet moeilijk, maar vraagt wel om een beetje geduld en aandacht.

1. De juiste plek

Aardappels houden van losse, goed doorlatende grond. Een zand- of lichte kleigrond is ideaal. Zorg dat de plek voldoende zon krijgt, want aardappels groeien graag in het volle licht.

2. Pootgoed kiezen

Gebruik altijd gecertificeerd pootgoed. Dit voorkomt ziektes en zorgt voor een gezonde oogst. Je kunt kiezen voor vroege, middelvroege of late rassen, afhankelijk van hoe lang je wilt wachten op je oogst.

3. Poten en verzorgen

• Voorbereiding: In maart kun je de pootaardappels laten voorkiemen op een lichte, koele plek. Dit zorgt voor een snellere start.

• Planten: Vanaf half april (of eerder als het niet vriest) kunnen de knollen de grond in. Graaf geulen van ongeveer 10 cm diep en leg de aardappels erin met de spruiten omhoog. Houd 30 cm afstand tussen de planten en 60 cm tussen de rijen.

• Aanaarden: Als de planten ongeveer 20 cm hoog zijn, moet je aarde rondom de plant opbrengen (aanaarden). Dit voorkomt dat de knollen groen worden door zonlicht en beschermt tegen nachtvorst.

4. Water en voeding

Aardappels hebben niet veel mest nodig, maar een beetje compost helpt wel. Zorg ervoor dat de grond vochtig blijft, vooral in droge periodes. Geef liever af en toe een flinke hoeveelheid water dan elke dag een beetje.

5. Oogsten

Na drie tot vier maanden, afhankelijk van het ras, beginnen de planten te verwelken. Dat is het teken dat de knollen klaar zijn. Graaf voorzichtig met een spitvork om ze niet te beschadigen. Laat ze een paar uur drogen op het land en bewaar ze daarna op een koele, donkere plek.

Twee heerlijke recepten met aardappel

Natuurlijk wil je na de oogst iets lekkers maken met je zelfgekweekte aardappels. Hier zijn twee heerlijke recepten:

1. Klassieke aardappelgratin

Een romige ovenschotel die perfect past bij een gezellig diner.

Ingrediënten (voor 4 personen):

• 1 kg vastkokende aardappels (bijv. Charlotte)

• 300 ml slagroom

• 200 ml melk

• 2 teentjes knoflook, fijngehakt

• 100 g geraspte kaas (Gruyère of Parmezaan)

• Nootmuskaat, zout en peper naar smaak

• Boter voor invetten

Bereiding:

1. Verwarm de oven voor op 180°C.

2. Schil de aardappels en snijd ze in dunne plakjes.

3. Vet een ovenschaal in met boter en wrijf in met knoflook.

4. Meng in een pan de slagroom, melk, knoflook, nootmuskaat, zout en peper. Verwarm dit zonder te koken.

5. Leg de aardappelplakjes dakpansgewijs in de ovenschaal en giet het roommengsel eroverheen.

6. Bestrooi met geraspte kaas en bak 45-50 minuten tot de bovenkant goudbruin is.

2. Krokante zelfgemaakte friet

Friet zoals je hem zelf het lekkerst vindt: knapperig van buiten, zacht van binnen.

Ingrediënten (voor 4 personen):

• 1 kg frietaardappels (bijv. Agria of Bintje)

• 1 liter frituurolie

• Zout naar smaak

Bereiding:

1. Schil de aardappels en snijd ze in gelijke frieten.

2. Spoel ze af onder koud water en laat ze 30 minuten in water weken. Dit verwijdert zetmeel en maakt ze krokanter.

3. Dep ze goed droog met een schone theedoek.

4. Verhit de olie tot 150°C en frituur de frietjes 5 minuten. Laat uitlekken op keukenpapier.

5. Verhoog de temperatuur naar 180°C en frituur nog 3-4 minuten tot ze goudbruin zijn.

6. Bestrooi met zout en serveer direct.

Conclusie

Of je nu een grote moestuin hebt of een klein stukje grond, een paar aardappelplanten zijn altijd een goed idee. Ze zijn makkelijk te telen, geven een rijke oogst, en zijn in de keuken eindeloos te gebruiken. Dus waar wacht je nog op? Tijd om die eerste knollen de grond in te stoppen!